Natuurkunde voor brailleleerlingen in de bovenbouw van het VWO (intressant)

Natuurkunde voor brailleleerlingen in de bovenbouw van het VWO

Het volgen van het vak Natuurkunde 1 en 2 in de bovenbouw VWO is mogelijk voor een blinde leerling. Onderaan deze bladzijde kunt u in de bijlage een document downloaden waar per onderwerp de ervaringen, knelpunten, oplossingen en materialen worden beschreven. Hieronder volgen aanvullende informatie. De gebruikte methode is Newton.
Algemene opmerkingen

Voorwaarde is dat:

* de leerling voldoende individuele begeleiding kan krijgen van de docent.
* er voelbaar lesmateriaal ontwikkeld wordt bij het boek (tekeningen, schema's, grafieken).
* het nodige practicummateriaal aangeschaft/aangepast wordt.
* een wiskundige notatie wordt ontwikkeld/afgesproken die op een PC met brailleleesregel is te gebruiken en voor zienden is te lezen (of om te zetten in voor zienden leesbare vorm).

Overige conclusies:

* Waarschijnlijk is de aanwezigheid van een zwelmachine op school noodzakelijk. Dit moet nader onderzocht worden.
* Een alternatief voor de grafische rekenmachine (op de PC) is voor natuurkunde niet noodzakelijk, maar wel bijzonder handig.
* Om geautomatiseerd te kunnen meten, moet de interface geschikt zijn om met de brailleregel en text-to-speach software uit te lezen. Hiermee zou een veel groter aantal experimenten toegankelijk worden. Het zou wellicht tevens sommige aangepaste meetinstrumenten overbodig maken. Dit moet nader onderzocht worden.

Onderwijskundige aanpak

Opmerkingen:

* Blinden hebben bij veel proeven hulp van de docent of een medeleerling nodig. Slechtzienden kunnen vaker dan blinden in staat worden gesteld zelfstandig te werken, omdat voor veel apparatuur en dergelijke toch nog enig gezichtsvermogen noodzakelijk is.
* Bij het practicum moeten de leerlingen permanent intensief begeleid worden.

Apparatuur/instrumenten

Opmerkingen:

* De apparatuur is standaard apparatuur met vaak kleine aanpassingen (braille, voelbare streepjes). Ondanks deze aanpassingen is de apparatuur niet altijd geheel zelfstandig te gebruiken. Speciale apparatuur voor blinden is nauwelijks verkrijgbaar (bestaat niet of moet zelf gemaakt worden).
* Apparaten met niet-traploos regelbare instellingen hebben de voorkeur (dan kan er een getal bij gezet worden en is de instelling nauwkeuriger).
* Veel van de gebruikte apparatuur is alleen toegankelijk voor slechtzienden (groot display, laptop met vergroot beeld etc.)
* Er wordt vrij veel tijd besteed aan het laten wennen aan het gebruik van bepaalde spullen.

Voorbeelden:

* Light probe: lichtsensor met schakeling die hogere toon geeft bij hoger lichtniveau. Zo is de vloeistofspiegel van een maatcilinder ongeveer te bepalen. Ook bij veel andere proeven wordt de light probe ingezet, zoals het meten van de valsnelheid in glycerine. Bij deze proef heb je er minstens twee nodig. De light probe is geschikt om van alles te detecteren, zoals een slinger of andere bewegende voorwerpen.
* Voelbare linialen, aangepaste duimstok met puntjes erop (kopspijkertjes)
* Pratende calculator.
* Resistance-box: instelbare weerstand, getrapt, grote draaiknop voelbaar gemaakt met 10 plastic streepjes
* Toongenerator: grote knoppen met streepjes, bijschriften in braille
* Weegschaal: pratend of met braille (soort brievenweger).
* Balans: destijds aangesloten op een inmiddels meer dan 20 jaar oude computer.
* Stopwatch: met groot display, of stopwatch die na een bepaalde tijd piept als je een aantal keer op een knopje drukt.
* Pratende mulde leerlingeter (volt, ampère, ohm; UNILAB): vermoedelijk niet meer verkrijgbaar.

Hulpmiddelen/aanpassingen

Voorbeelden:

* Wikki Sticks, vervormbare strookjes zacht plastic om grafiek mee te vormen.
* Ander speelgoed waarmee vormpjes te maken zijn, zoals kubusjes e.d.
* Draadmodellen (gesoldeerd/gelast van metaal of bij proefwerken soms van papier).
* Bak gebruiken om het werkveld van de blinde leerling af te bakenen en alles bij elkaar te houden.
* Plasticine om vormpjes van te kneden, bijvooorbeeld bij proefjes
* Markeren van bakken/spullen/apparatuur met brailletekens. Gebrailleerde plakplastic of apparaatje met draaischijf (brailleletters) en plaklint.
* Bij statica wordt gebruik gemaakt van katrollen en touwtjes om richting van de verschillende krachten voelbaar te maken.
* Horizontale worp: eerst van helling af laten rollen, laten landen in zandbak.
* Gaatjesplaatje (printplaat) om een schakeling te bouwen met losse componentjes zoals weerstanden (zodat die gesoldeerd kan worden).
* Goed voelbaar materiaal, zoals LOCKTRONICS om eenvoudige schakelingen te bouwen (overzichtelijk, zonder draden).
* Voor digitale, logische schakelingen wordt in Engeland een blauwe printplaat gebruikt waarop wat draadjes moeten worden aangesloten. Hierop is Braille aangebracht. (In Nederland wordt hiervoor het systeembord gebruikt).

Software

* Excel wordt gebruikt om data te verzamelen en grafieken te tekenen. Deze grafieken worden door de docent aangepast (dikkere lijnen, overbodige zaken wissen) en omgezet in een zweltekening.
* Het moet binnenkort mogelijk worden om de software ten behoeve van het geautomatiseerd meten toegankelijk te maken voor text-to-speach software en een brailleregel. Of dit daadwerkelijk gaat lukken en op niet al te lange termijn, is niet geheel duidelijk.